We hebben het collectieve trauma van de totalitaire, grondwetschendende en onnodige Coronamaatregelen nooit een plekje gegeven.
De bevolking heeft twee jaar lang in ongelofelijke angst geleefd, omdat een beeld werd geschetst van een ongrijpbare sluipmoordenaar die ons oude leven mogelijk voorgoed zou afpakken.
De vele lockdowns, avondklokken, gebiedsafzettingen, sociale maatregelen een andere ontwrichtende maatregelen die onvoorspelbaar werden aangekondigd hebben diep in ons ons angst- en gevaarsysteem aangezet, ook als we ons daar niet zo van bewust zijn.
Lees mijn stuk over de gevaren van de technologische agenda die achter de Coronamaatregelen schuil ging (2020):
Why We Have To Resist The Technological Covid-19 Agenda
Deze psychologie van angst is nooit aangekeken en nooit verwerkt, en is daarom inmiddels geïnternaliseerd en genormaliseerd. We leven nu al bijna 3 jaar met een grondtoon van angst. Onze neoliberale en patriarchale samenleving is altijd al gebaseerd geweest op angst. Maar daar is dus een flinke scheut bijgekomen.
Ongeveer een jaar geleden zat psycholoog Lotte van Dillen van de Universiteit Leiden bij de Nieuwe Wereld. Ze sprak daar over wat angst met ons doet in de Coronatijd: we zetten ons steeds meer vast in extreme posities, zoeken houvast in verticale machtsstructuren en gaan over tot allerlei giftige zondebokdynamieken.
We weten door het onderzoek Van Dillen en andere psychologen dat sluimerende en subtiele angst desastreus is voor sociale systemen. Het maakt mensen volgzamer naar autoriteit, maar mensen worden zelf ook sneller agressief. Het reptielenbrein gaat aan en dat prikkelt mensen om hun eigenbelang voor empathisch vermogen te zetten. We worden volgzamer, autoritairder, agressiever, manipulatiever.
Eerlijk gezegd zie ik dit ook op veel plekken om me heen gebeuren. Het is geen pretje nu op veel plekken. Echte nare mensen zijn altijd een kleine minderheid, maar met een volgzame massa kunnen zij een hoop voor elkaar krijgen. Misschien herken je dit wel, bijvoorbeeld in je familie, vriendengroepen, sportvereniging, werkvloer, etc.
Verzet je hiertegen waar mogelijk zou mijn advies zijn. Maar hoe? Hierbij wat concrete handvatten:
- Ontwikkel bewustzijn over je eigen subtiele angst- en gevaarsysteem. Merk op hoe je dat volgzamer of juist autoritairder kan maken. Naarmate je je bewuster wordt van dit gedrag, kun je jezelf ook steeds meer stimuleren met dat gedrag te breken.
- Kijk vanuit die ervaring ook naar je sociale omgeving en word je bewust van vergelijkbare patronen bij de mensen om je heen. Ga het angst- en gevaarsysteem dus ook in je sociale omgeving herkennen.
- Zoek mensen op die je vertrouwt en met wie je samen kunt optrekken. Spreek met elkaar over de dynamieken die je ziet en wissel ideeën uit over hoe je ermee om kunt gaan. Alleen sta je machteloos in een systeem dat in de ban is van subtiele angst en gevaar.
- Houd je sociale omgeving waar mogelijk een spiegel voor en probeer autoritair gedrag en volgzaamheid te confronteren als dat kan. Duidelijke confrontatie en begrenzing is uiteindelijk de enige weg naar een vrij, open en empathisch sociaal systeem. Dit vraagt overigens veel moed en oefening: zie het dus ook als iets waarin je jezelf stapje voor stapje kunt trainen.
Dit zijn uiteindelijk allemaal vormen van schaduwwerk: in tijden van opkomend totalitarisme is dat van levensbelang.